Türkiye’de çalışma iznine ilişkin bu yazıda öncelikle işyerleri ve yabancılar için çalışma izni almanın koşulları incelenecek olup ardından Türkiye’de çeşitli statülerle bulunan yabancıların çalışma iznine ilişkin özellik arz eden durumlar ele alınacaktır.

Türk makamlarınca yabancıların çalışma izni taleplerinin değerlendirmeye alınabilmesi için başvuru sahibi işyerlerinin ve yabancıların zorunlu olarak sahip olması gereken ve alt sınır niteliğinde olan çeşitli kriterler mevcuttur. Belirtmek gerekir ki söz konusu kriterler çalışma izni bakımından sahip olunması gereken minimum koşullardır ve bu koşulları sağlıyor olmak çalışma izni başvurusunun olumlu sonuçlanacağı anlamına gelmemektedir. Diğer bir ifadeyle çalışma izni konusunda idarenin takdir yetkisi mevcuttur.

Başvuru Sahibi İşyerlerinin ve Yabancıların Taşıması Gereken Minimum Kriterler:[1]

  • Çalışma izni talep edilen iş yerinde en az beş T.C. vatandaşının istihdamı zorunludur. Aynı işyerinde birden fazla yabancı için çalışma izni talebinde bulunulması durumunda, çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonraki her bir yabancı için ayrı ayrı beş T.C. vatandaşı istihdamı aranacaktır.
  • İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması halinde beş kişilik istihdam şartı, Bakanlıkça verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranır.
  • İş yerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL veya brüt satışlarının en az 800.000 TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD Doları olması gerekmektedir.
  • Dernek ve vakıflarda çalışacak yabancılara ilişkin izin taleplerinde 2’nci madde, yabancı devlet hava yollarının Türkiye temsilciliklerinde, eğitim sektörü ve ev hizmetlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde ise, 1’inci ve 2’nci maddeler uygulanmayacaktır.
  • İzin isteyen şirket ortağı yabancının, 40.000 TL’den az olmamak üzere sermaye payının en az yüzde 20 olması zorunludur.

Çalışma İznine Başvurabilmek İçin En Az Ne Kadar Süreli İkamet İznine Sahip Olmak Gerekmektedir?

En az 6 ay geçerli bir ikamet iznine sahip olan yabancılar e-İzin sistemi üzerinden çalışma izni başvurusunda bulunabilirler.

Çalışma İzni Bitmek Üzere iken İkamet İzni Başvurusu Yapılabilir Mi?

Çalışma iznine sahip yabancı, çalışma izni süresinin bitimine altmış gün kalmasından itibaren ve herhalde çalışma izni süresi dolmadan amacına uygun ikamet izni için başvuruda bulunabilir.[2]

Çalışma İznine Sahip Yabancının Ayrıca İkamet İzni Alması Gerekli Midir?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti ikamet izni yerine geçmektedir. Diğer bir deyişle çalışma iznine veyahut çalışma izni muafiyetine sahip yabancının ayrıca ikamet izni alması gerekmemektedir. Dolayısıyla çalışma izninin sona erdiği tarih ikamet hakkının da sona ereceği tarihtir. Bu durumda çalışma izni sona eren yabancının çalışma izni süresini uzatması veya ikamet izni alması gerekmektedir. Aksi halde ikamet izni ihlali yapmış kabul edilir. Ancak belirtmek gerekir ki Şartlı Mülteci, Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi ve Geçici Koruma statüsünde bulunan yabancının sahip olduğu çalışma izni ikamet izni yerine geçmemektedir.

İkamet İzni Yerine Geçen Çalışma İzni Bakımından Yabancıların Ayrıca Bir Bildirimde Bulunması Gerekli Midir?

6458 Sayılı Kanun’un 27. Maddesi uyarınca ikamet izni yerine geçen çalışma iznine sahip yabancılar, Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren en geç 20 işgünü içinde İl Göç İdaresi Müdürlüğüne başvurarak adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırmak mecburiyetindedir.

Çalışma İzninin Herhangi Bir Nedenle Geçersiz Hale Gelmesi İkamet İznini de Geçersiz Kılar Mı?

Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti herhangi bir sebeple geçersiz hale geldiği takdirde buna bağlı ikamet hakkı da sona erer. Ancak çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti dışındaki herhangi bir nedenle Türkiye’de ikamet iznine sahip yabancılar bakımından çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti sona erse dahi ikamet izni geçerliliğini korumaktadır.

Çalışma İznine Sahip Yabancılar Türkiye’de Eğitim Görebilir Mi?

Çalışma iznine sahip bir yabancının Türkiye’de eğitim görebilmesi için öğrenci ikamet iznine haiz olmak bakımından gerekli olan koşulları taşıması gerekmektedir.[3] Öğrenci ikamet iznine ilişkin koşulları taşıyan yabancılar Türkiye’de eğitim görebilirler.

Türkiye’de Bulunan Yabancı Öğrencilerin Çalışma İzni Alabilmesinin Koşulları Nelerdir?

Türkiye’de bir yükseköğrenim kurumunda örgün öğretim gören yabancı öğrenciler, çalışma izni almak koşuluyla çalışabilirler. Ön lisans veya lisans düzeyinde öğrenim gören yabancı öğrenciler ancak ilk öğrenim yılını tamamladıktan sonra çalışma iznine başvurabilir. Bu durumda çalışma izni alan yabancı öğrenciler ancak kısmi süreli çalışabilirler. Ancak lisansüstü bir programa kayıtlı olan öğrenciler bakımından ilk öğrenim yılını tamamlama şartı aranmamaktadır. Lisansüstü öğrenciler eğitim süresinin herhangi bir zamanında çalışma izni başvurusunda bulunabilirler. Yabancı öğrencilere verilen çalışma izni, öğrenci ikamet izninin kendilerine sağladıkları hakları sona erdirmez.

Geçici Koruma Statüsünü Haiz Yabancılar Çalışma İzni Alabilir mi?

Geçici Koruma statüsünü haiz yabancılar, geçici koruma kimlik belgesinin düzenlenmesinin üzerinden 6 ay geçtikten sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti başvurusunda bulunabilirler.

Mülteci veya İkincil Koruma Statüsünü Haiz Yabancıların Çalışma İzni Alması Gerekmekte Midir?

Mülteci veya İkincil Koruma statüsünü haiz yabancılar, mevzuatta faaliyette bulunamayacakları meslekleri düzenleyen hükümler saklı kalmak kaydıyla söz konusunu statüleri edinmelerinden itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilirler. Ayrıca Mülteci veya İkincil Koruma Statüsü Sahibi Kimlik Belgesi çalışma izni yerine geçmekte olup bu husus kimlikte belirtilmektedir.

Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi veya Şartlı Mülteci Statüsüne Sahip Bir Yabancı Çalışma İzni Alabilir mi?

Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi başvurusunun üzerinden, Şartlı Mülteci statüsünü haiz yabancı ise statüyü kazandığı tarihten itibaren 6 ay geçtikten sonra çalışma izni başvurusunda bulunabilir.

Yabancı Sporcuların Çalışma İzni Alması Gerekli Midir?

Profesyonel sporcuların ve spor elemanlarının Gençlik ve Spor Bakanlığı’ndan aldıkları uygunluk belgesi kendilerine sözleşmeleri süresince çalışma izni muafiyeti sağlamaktadır. Çalışma izni muafiyetine sahip olan sporcular, söz konusu muafiyet kapsamında Türkiye’de çalışma ve ikamet etme hakkını haizdir.

KAYNAKÇA

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma İzni Başvurusu İçin Alt Sınırlar, https://www.calismaizni.gov.tr/calisma-izni-hakkinda/degerlendirme-kriterleri/

6458 Sayılı Kanun ve İlgili Mevzuat

[1] T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma İzni Başvurusu İçin Alt Sınırlar, https://www.calismaizni.gov.tr/calisma-izni-hakkinda/degerlendirme-kriterleri/

[2] Alınabilecek ikamet izni türlerine ilişkin: Par Hukuk, Türkiye’de İkamet İzni, https://par.av.tr/turkiyede-ikamet-izni/

[3] Öğrenci ikamet izni için gerekli koşullar için bakınız: Par Hukuk, Türkiye’de İkamet İzni, https://par.av.tr/turkiyede-ikamet-izni/