İşçinin iş görme borcu dışında kalan tüm internet kullanımı özel amaçlı internet kullanımı olarak nitelendirilir. Sanal kaytarma (cyberloafing) kavramı da işverenin sağlamış olduğu e-posta ve internetin işçiler tarafından iş saatleri içinde ama iş dışı konular için kullanılması anlamına gelmektedir.[1]
Belirli veya belirsiz süreli bir iş sözleşmesiyle işçi, işverene bağımlı olarak bir iş görme borcu altına girmektedir. İşçinin söz konusu iş görme borcunu ifa esnasında işi özenle yapma yükümlülüğünün yanı sıra işverenin haklı menfaatlerinin korunması bakımından sadakatle davranma borcu da mevcuttur. İşçi iş sözleşmesinden kaynaklanan borçlarına aykırı kusurlu davranışları nedeniyle işverenin uğradığı tüm zararlardan sorumludur.
İşçinin özel amaçlı internet kullanımı onun iş görme borcunu ifa esnasındaki performansını olumsuz etkiler ve veriminin düşmesine neden olursa bu durumda özen yükümlülüğünün ihlali gündeme gelecektir. Yargıtay bu davranış nedeniyle işverenin iş ilişkisini devam ettirmesi beklenemiyorsa iş sözleşmesinin feshi için gerekli geçerli nedenin zuhur ettiğini kabul etmek gerektiği görüşündedir. Yargıtay’a göre işyerinde özel amaçlı internet kullanımı iş görme ediminin yeterince yerine getirilmemesine sebep olduğu için geçerli bir fesih nedenidir. Kararlarda geçen iş görme ediminin yeterince yerine getirilmemesi ifadesinin, iş görme borcunun özensiz ifası olarak nitelendirilmesi yanlış bir yorum olmayacaktır.[2]
Konuya ilişkin Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 05.02.2007 Tarihli, 2006/30107 Esas ve 2007/2011 Karar Sayılı Kararında işyeri iç düzenlemesine rağmen, davacının şirket bilgisayarını mesai saatleri içinde kişisel mailinde kullanmasının şirketin iç işleyişi ile ilgili düzenlenen kurala aykırı olduğu gibi mesai saatleri içinde kişisel ihtiyaçlarında işyeri bilgisayarını kullanarak iş görme edinimini yeterince yerine getirmediği, bu davranışının işyerinde olumsuzluklara neden olduğu, feshin geçerli nedene dayandığı sonucuna varmıştır. Yüksek Mahkeme bu davranışı haklı fesih sebebi olarak değil ve fakat işçinin davranışlarından kaynaklanan geçerli bir fesih nedeni olduğu kanaatine varmıştır.[3]
Yine konuya ilişkin olarak Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 04.05.2009 Tarihli, 2008/3630 Esas ve 2009/12393 Karar Sayılı Kararında şu ifadelere yer vermiştir;
‘İşçinin mesai saatleri içerisinde iş amaçlı bilgisayarı, internet üzerinden alışveriş ve oyun sitelerine birden fazla girmek sureti ile amacı dışında kullanması ve bu süre zarfında zamanını iş görme edimine harcamaması işyerinde olumsuzluklara yol açacak nitelikte davranış olup; bu durumda iş ilişkisinin işveren açısından devam ettirilmesini beklenemez. Hatta işçinin üstlenilen işi yetiştirmesi veya işverenin zararının oluşmaması da onun bu olumsuz davranışını ortadan kaldırmaz. İşçi yan yükümlülüğünü ihlal etmiştir. Dolayısıyla işverenin bu sebeplerden dolayı iş sözleşmesini, işçinin davranışlarından kaynaklanan geçerli bir fesih niteliğindedir.
Dolayısıyla Yargıtay işyerinde işçinin özel amaçlı internet kullanımını işçinin davranışlarından kaynaklanan geçerli fesih nedeni olarak görmektedir. Yargıtay’ın işyerinde özel amaçlı internet kullanımını geçerli fesih nedeni olarak kabul etmesindeki dayanağı söz konusu davranışın iş görme borcunun yeteri kadar yerine getirilmemesidir. Diğer bir ifadeyle sebep iş görme borcunun özen yükümlülüğüne aykırı biçimde yerine getirilmesidir.
Özel amaçlı internet kullanımına ilişkin işverenin bir talimatı bulunmasına rağmen buna aykırı biçimde sanal kaytarma davranışında bulunan işçi bakımından özen yükümlülüğüne aykırılığın yanı sıra işverenin talimatlarına uyma yükümlülüğüne aykırılık da gündeme gelecektir.
Konuya ilişkin olarak Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 17.03.2008 Tarihli, 2007/27583Esas ve
2008/5294 Karar Sayılı Kararında;
İşverenin açıkça veya örtülü izni olmaksızın işyerinde internetin özel amaçlı olarak kullanımının yasak olduğunu; internetin özel olarak kullanabileceğine ilişkin açık veya örtülü bir izin olmadan işçinin işyerinde özel amaçlı olarak internet kullanamayacağını belirtmiştir. Bu yasağın istisnaları ise acil durumlar ile işle ilgili olarak internetin kullanımı olarak belirlenmiştir. Karara göre özel amaçlı kullanım izni verilmiş olsa dahi, işçi internet ya da e-mail komünikasyon sisteminin sınırsız kullanım hakkına sahip değildir. Özel amaçlı kullanımın sadece açık irade beyanı ile verilmesi şart olmayıp bu yönde örtülü olarak da izin verilebilir. İşyerinde en az altı ay boyunca işveren tarafından özel amaçlı kullanımın fark edilmesine rağmen ses çıkarılmamış olması, örtülü izin olarak değerlendirilmelidir. Ancak bu surette işçinin, işverenin gelecekte de ses çıkarmayacağına dair haklı güveninden bahsedilebilir. Keza, işverenin dinlenme odasında internet bağlantısı olan bilgisayarları işçilerin kullanımına tahsis etmesi de örtülü izin olarak görülmelidir. Yine karara göre işçinin, işverenin açıkça yasaklamasına rağmen interneti özel amaçlı kullanmasında önceden ihtara gerek olmaksızın iş sözleşmesi feshedilebileceği gibi; işçinin pornografik resimleri videoları işletmenin veri taşıyıcısına indirmesi ve yüklemesi halinde ihtara gerek yoktur. Zira internetin her kullanımı bilgisayarda bir iz bırakır ve uzman üçüncü kişiler hangi internet bağlantısından hangi sayfalara girildiğini rahatlıkla tespit edebilirler. Bu suretle işverenin kamuoyu nezdindeki şöhreti önemli ölçüde zarar görebilir.[4]
Karardan da anlaşılacağı üzere Yargıtay’a göre işverenin işyerinde özel amaçla internet kullanımına dair bir talimatı bulunmasına rağmen işçinin buna aykırı davranması haklı fesih nedenidir.
KAYNAKÇA
Bayram, F. (2014). İşverenin Fesih Hakkı Açısından İşçinin İşyerinde Özel Amaçlarla İnternet Kullanımı (Sanal Kaytarma-Cyberloafing). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20(1), 163-176
İş Kanunu ve İlgili Mevzuat
[1] Bayram, F. (2014). İşverenin Fesih Hakkı Açısından İşçinin İşyerinde Özel Amaçlarla İnternet Kullanımı (Sanal Kaytarma-Cyberloafing). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20(1), 163-176.
[2] Bayram, F. (2014). İşverenin Fesih Hakkı Açısından İşçinin İşyerinde Özel Amaçlarla İnternet Kullanımı (Sanal Kaytarma-Cyberloafing). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20(1), 163-176.
[3] Bayram, F. (2014). İşverenin Fesih Hakkı Açısından İşçinin İşyerinde Özel Amaçlarla İnternet Kullanımı (Sanal Kaytarma-Cyberloafing). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20(1), 163-176
[4] Bayram, F. (2014). İşverenin Fesih Hakkı Açısından İşçinin İşyerinde Özel Amaçlarla İnternet Kullanımı (Sanal Kaytarma-Cyberloafing). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20(1), 163-176