Güzellik algısında yaşanan dönüşümle birlikte gitgide önem kazanan estetik cerrahi alanı birtakım hukuki uyuşmazlıklara da kaynaklık edebilmektedir. Hukukumuzda estetik cerrahın hukuki sorumluluğuna ilişkin özel bir düzenleme bulunmamakta olup konuya ilişkin olarak Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.

Bu çerçevede hekim ile hasta arasında geçerli bir sözleşmesel ilişki kurulmuş olması halinde hekimin sözleşmeden kaynaklanan sorumluluğu gündeme gelecektir. Ancak arada sözleşmesel bir ilişki bulunmaması halinde Borçlar Kanunu’nun haksız fiile ilişkin hükümlerine göre sorumluluk gündeme gelecektir.

Hekim ile hasta arasında sözleşmesel bir ilişki kurulmuş olması halinde bu sözleşmenin hukuki niteliğine ilişkin öğretide farklı görüşler mevcuttur. Yargıtay ve öğretideki ağırlıklı görüş estetik cerrahisi alanında hasta ile hekim arasındaki sözleşme eser sözleşmesi niteliğindedir. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2021/2706 Esas ve 2022/2509 Karar Sayılı Kararında;

Taraflar arasında imzalanan sözleşme ile davacıya estetik müdahalelerde bulunulması kararlaştırılmıştır. Bu sözleşme niteliği itibariyle hekim ile hasta arasında tedaviye ilişkin sözleşmeden farklı olduğu bu itibarla eser sözleşmesi hükümlerinin uygulanması gerektiği anlaşılmaktadır. Eser sözleşmesini düzenleyen BK’nın 355. maddesi uyarınca yüklenicinin edimi bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin edimi ise, karşılığında bedel ödemeyi üstlenmesidir. Eser sözleşmesinin niteliği gereği yüklenici sonucu garanti etmektedir. Burada sözleşme yapılmasının nedeni belli bir sonucun ortaya çıkmasıdır. Eser yüklenicinin sanat ve becerisini gerektiren bir emek sarfı ile gerçekleşen sonuç olup, yüklenici eseri iş sahibinin yararına olacak şekilde ve ona hiçbir zarar vermeden meydana getirmek yükümlülüğü altındadır.

Diğer yandan yüklenici olan hekimin edimini sadakat ve özenle ifa etmek yükümlülüğü bulunmaktadır. Yüklenicinin özen borcundan doğan sorumluluğunda benzer alanlardaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken mesleki ve teknik kuralların esas alınacağı da açıklanmıştır. Yine eser sözleşmesinin niteliği gereği yüklenici sonucu garanti etmiş sayılmalıdır. Komplikasyonlarda ise aydınlatma yükümlülüğü ve komplikasyon yönetiminin doğru yapılması yine yüklenicinin sorumluluğundadır.

Şeklinde hüküm tesis ederek estetik cerrahi alanında hasta ile hekim arasında yapılan sözleşmeleri eser sözleşmesi niteliğinde kabul etmiştir.

Estetik cerrah ile hasta arasındaki ilişkiden, cerrah aleyhine bir sorumluluğun doğabilmesi için, cerrahın sözleşmeye aykırı kusurlu bir davranışının bulunması, bunun sonucunda hastanın bir zarara uğraması ve davranış ile zarar arasında uygun nedensellik bağının olması şartlarının gerçekleşmesi gerekir.[1]

Eser sözleşmesinde yüklenicinin sorumluluğuna ilişkin olarak Yargıtay 3. Hukuk Dairesi         2012/177 Esas ve 2012/6939 Karar Sayılı Kararında Şu Yönde Hüküm Tesis Etmiştir;

Eser yüklenicinin sanat ve beceriyi gerektiren, bir emek sarfı ile gerçekleştirilen sonuçtur. Yüklenicinin eseri iş sahibinin yararına olacak şekilde ve ona hiçbir zarar vermeden meydana getirmesi, davalı yüklenicinin hem sadakat hem de özen borcunu kapsar. Burada belli bir sonucun ortaya çıkması amaçlanır. Meydana getirilen eserin iş sahibinin beklentisini karşılamaması halinde sözleşmedeki yarar dengesi iş sahibi aleyhine bozulmuş olur. Bu bakımdan eserin fen ve sanat kurallarına uygun, iş sahibinin beklentilerini karşılar özellikleri taşıması aranır. Aksi halde eserin ayıplı olduğu kabul edilir. Ayıplı eseri meydana getiren yüklenici ise ortaya çıkan ayıp ve eksiklerden ayıba karşı tekeffül borcu nedeniyle sorumludur. Yüklenici hangi yöntemi kullanırsa kullansın eserin ayıpsız olarak ortaya çıkması gerekir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2015/11672 Esas ve 2016/4827 Karar Sayılı Kararında ise Sorumluluğa İlişkin Olarak Şöyle Hüküm Kurmuştur;

Eser sözleşmelerini, diğer iş görme sözleşmelerinden ayıran önemli hususlardan birisi de sonuç sorumluluğu, yani tarafların iradeleri doğrultusunda yüklenici tarafından bir sonucun meydana getirilmesi taahhüdüdür. Burada, vekâlet akdindeki gibi sonuç taahhüt edilmeksizin sadece bir işin görülmesi taahhüdü bulunmamakta, bir eserin-sonucun yaratılıp teslim edilmesi borcu altına girilmektedir. Bu borcun altına giren taraf, yani yüklenici, BK’nun 356/1 (TBK’nun 471/1) maddesi ve işin mahiyeti gereği, işi sadakat ve özenle yerine getirmek zorundadır. Sadakat borcu, yüklenicinin iş sahibinin yararına olacak şeyleri yapma ve ona zarar verecek her türlü eylemden kaçınması anlamını taşır.

Eser sözleşmesi hükümlerine göre, davalı doktorun yükümlülüğü taahhütlerine, tıbbın gereklerine ve iyi niyet kurallarına uygun şekilde estetik ameliyatı gerçekleştirmek, davacının yükümlülüğü de bedeli ödemektir.

Son olarak belirtmek gerekir ki güzelleştirme amaçlı estetik ameliyatlardan kaynaklanan zararlar için, haksız fiile ilişkin hükümlere dayanılarak da estetik cerrahın sorumluluğuna gidilebilir. Estetik cerrah, hastanın beden bütünlüğüne yönelik müdahalelerde bulunduğundan, sözleşmeye aykırı zarar verici her türlü davranışı, aynı zamanda haksız fiil oluşturur. Dolayısıyla, böyle durumlarda sözleşmeye dayalı sorumluluk ile sözleşme dışı sorumluluk yarışır. Bunun dışında, estetik cerrahın özel bir hastanede hizmet sözleşmesiyle veya devlet hastanesinde devlet memuru sıfatıyla çalıştığı ve hastanın da özel hastaneyle tedavi konusunda bir sözleşme yapması veya kamu hukuku ilişkisi içerisinde devlet hastanesine başvurması hâllerinde de hasta ile estetik cerrah arasında bir sözleşme bulunmadığından, estetik cerrahın sorumluluğu haksız fiil hükümlerine göredir.[2]

Haksız fiil sorumluluğuna başvurabilmek için ise hukuka aykırılık, zarar, kusur ve illiyet bağının varlığı gereklidir. Bu şartların varlığı halinde estetik cerrahi işlemlerinden kaynaklanan zararlardan dolayı haksız fiil sorumluluğu hükümlerine başvurmak mümkündür.

KAYNAKÇA

Petek, H. (2006). Güzelleştirme amaçlı estetik ameliyatlardan kaynaklanan hukuki sorumluluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1), 177-240.

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2021/2706 Esas ve 2022/2509 Karar Sayılı Kararı

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2012/177 Esas ve 2012/6939 Karar Sayılı Kararı

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2015/11672 Esas ve 2016/4827 Karar Sayılı Kararında

Borçlar Kanunu ve İlgili Mevzuat

[1] Petek, H. (2006). Güzelleştirme amaçlı estetik ameliyatlardan kaynaklanan hukuki sorumluluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1), 177-240.

[2] Petek, H. (2006). Güzelleştirme amaçlı estetik ameliyatlardan kaynaklanan hukuki sorumluluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1), 177-240.